Praktijkverhaal luchtverwarming
De trigger
Een beleidsambtenaar van de gemeente Emmen ontving steeds meer vragen over luchtverwarming. Dit systeem om de woning te verwarmen was korte tijd populair in de jaren ‘80, maar komt niet veel voor. Het sentiment onder bewoners was duidelijk: adviseurs hebben er weinig kennis van en installateurs staan er niet om te springen. Terwijl veel installaties (of componenten daarvan) het einde van hun levensduur bereiken.
De vastloper: waarop lopen bewoners vast
Bij het onderhouden of vervangen van luchtverwarming komen twee vragen omhoog. Allereerst heb je de keuze welk systeem de warmte voor de woning produceert. Destijds werkte luchtverwarming meestal met een CV-ketel. Er zijn alternatieven, zoals een watergedragen CV-systeem, stadsverwarming, een (hybride) warmtepomp. Ten tweede is er keuze voor het systeem dat de warmte transporteert door de woning. Blijf je werken met luchtverwarming, is vervanging van een onderdeel dan voldoende? En zo niet: welk ander systeem kies je, een warmtepomp, zonneboiler, vloerverwarming? Allemaal vragen waarop bewoners vastliepen in Emmen.
Goede informatie is moeilijk te vinden, en weinig uitvoerders hebben ervaring met laagtemperatuur luchtverwarming. Tijd voor actie!
Het team
Twee technisch adviseurs vanuit de DoeTank (ook bij ons zijn ervaringsdeskundigen moeilijk te vinden 🙂) zijn samen met de beleidsambtenaar van de gemeente Emmen aan de slag gegaan. Ze hebben onderzocht waar bewoners behoefte aan hadden, en hebben deze kennis toegankelijk gemaakt voor bewoners.
De keuzehulp maken
Allereerst is het team in de archieven gedoken: waar staan de woningen die uitgerust zijn met luchtverwarming? Dit bleek een mooi startpunt om te achterhalen hoeveel bewoners tegen deze maatregel oplopen of in de toekomst vragen over hebben en bij de gemeente Emmen om hulp vragen.
Vervolgens voerde het team een reeks gesprekken met installateurs en fabrikanten van luchtverwarmingssystemen en meerdere typen CV-systemen. Het uitvoeren van deze inventarisatie was een leerzame ervaring. Het team ervaarde namelijk hoe de bewoner zich kan voelen in de zoektocht. Gesprekken onthullen ook de bereidheid (of het gebrek daaraan) van leveranciers en installateurs om een oplossing te ontwerpen en uit te voeren voor een particuliere bewoner.
We hebben besloten om een keuzehulp te maken die antwoord geeft op de vraag ‘Kan ik mijn luchtverwarming aardgasvrij of hybride gebruiken?” Met een up-to-date beeld van wat er technisch mogelijk is, de voor- en nadelen, en wat er op dit moment aan alternatieven worden aangeboden door de markt. Alle inzichten en ervaringen uit het onderzoek zijn vertaald naar een uiteenzetting van mogelijke CV-systemen in dit type woningen.
Daarnaast hebben we een webinar georganiseerd om de keuzehulp Luchtverwarming verder toe te lichten (bijlage 5 in tool keuzehulp).
De keuzehulp testen
Het webinar (bijlage 5 in tool keuzehulp) en het informatiedocument vormden het eerste experiment met deze keuzehulp. Het project heeft nog geen vervolg gehad.
Implementatie
De documenten die in dit project zijn gemaakt zijn momenteel onderdeel van de gereedschapskist van de lokale energiecoöperatie “Emmen geeft Energie”. Daarnaast deelt de gemeente Emmen de documenten wanneer bewoners vragen hebben over dit onderwerp.
Doorontwikkeling
Na het eerste experiment hebben wij geen doorontwikkeling gemaakt. Natuurlijk vraagt dit onderwerp, net als vloer op zand, om een landelijke inspanning. Er liggen mooie kansen om kennisontwikkeling en kennisdeling over luchtverwarming op landelijke schaal vorm te geven: zo is de maatregel luchtverwarming nog niet volledig uitontwikkeld als het gaat om verduurzamen en aardgasvrij, terwijl er wel tig huizen in de jaren '80 gebouwd zijn met luchtverwarming. Het is belangrijk om dit op landelijke schaal verder uit te zoeken om onze CO2 doelstellingen te halen. De benodigde diepgang voor dit onderwerp is te groot om lokaal op te pakken. Het gevolg is dat het meestal helemaal niet wordt opgepakt.
Kort samengevat
Wat hebben we gedaan?
Hebben inwoners een woning met luchtverwarming? Dan zijn er weinig plaatsen waar zij terecht kunnen. Ook als gemeente heb je voldoende kennis nodig om bewoners te kunnen ondersteunen met vragen over luchtverwarming. Samen met de gemeente Emmen heeft de DoeTank onderzocht welke mogelijkheden er zijn om woningen met luchtverwarming te verduurzamen.
Wat was het resultaat?
Een online informatiebijeenkomst
Een keuzehulp om bewoners inzicht te geven in de keuzes die zij hebben en de mogelijkheden i.r.t. aardgasvrij daarvan op hoofdlijnen.
Wat hebben we daarvan geleerd?
Het sentiment van bewoners klopte: luchtverwarming is een exoot in verwarmingsland. Daarom is het moeilijk voor bewoners om aan goede informatie en advies te komen. En zeker ook om adviserende en uitvoerende partijen te vinden die hun verwarmingssysteem aardgasvrij willen maken.
Het opdoen van ervaringen op lokaal niveau helpt om concreet te worden. En het ‘probleem’ blijkt veel groter te zijn dan we dachten. In ieder geval in de gemeente Emmen zijn er honderden huizen met luchtverwarming, allemaal huizen die binnenkort van het gas af moeten en willen.
Er is nog veel werk te doen om tot goede kennisdocumenten te komen, die de verschillende aardgasvrije oplossingen in kaart brengen. Wat ons betreft vraagt dat om een landelijke inspanning.
Nieuwsgierig?
Bekijk dan onderstaande bijlagen in de tool keuzehulp:
Bijlage 4: Keuzehulp - aardgasvrij verwarmen met luchtverwarming
Bijlage 5: Presentatie informatiebijeenkomst luchtverwarming